رباط صلیبی و آسیب هایی که به آن وارد می شود

رباط صلیبی دو کلمه ی مکمل هستند که حتما در اخبار های ورزشی زیاد آن را شنیده اید، رباط از جمله اعضایی است که بیش از عضوهای  دیگر بدن ورزشکاران دچار مشکل می شود، در این مقاله با ما همراه شوید برای شناخت بیشتر رباط صلیبی و آسیب های آن.

رباط صلیبی چیست؟

رباط صلیبی جلویی که یکی از مهم ترین رباط های مفصل زانو می باشد، اهمیت بسیاری در کیفیت کار کردن مفاصل دارد و این اهمیت با توجه به کار کرد بیشتر زانو و مفاصل افزایش می یابد،

قدرتی که این رباط در زانو دارد برابر با رباط صلیبی داخلی و 50 درصد از قدرت رباط پشتی زانو است، نام های دیگر آن رباط صلیبی قدامی و یا رباط صلیبی متقاطع جلویی می باشد، آسیب پذیری این رباط با توجه به فعالیت انجام شده افزایش می یابد، ورزشکاران حرفه ای که در رشته ورزشی آنها زانو ها بیشتر درگیر هستند آسیب های جدی تری را هم متحمل می شوند. گاهی آسیب ها بیشتر می شود و فشار وارد شده باعث پارگی رباط داخلی، پارگی  مینیسک داخلی و پارگی رباط متقاطع جلویی می شود.

زمانی پارگی رباط صلیبی رخ می دهد که ضربه وارد شده باعث شود زانو به شدت به عقب برود، یعنی انتهای درشت نی نسبت به ران به سمت جلو حرکت کند، به بیان دیگر در پارگی رباط قدامی زانو به خارج چرخیده می شود و محل اصلی پارگی رباط ها معمولا در انتهای تحتانی ران، انتهای فوقانی درشت نی و یا در وسط آن است.

چند عامل مهم هستند که بر پارگی رباط قدامی تأثیر گذار هستند:

• علل هورمونی که با افزایش سطح ترشح هورمون استروژن احتمال پارگی رباط صلیبی جلویی افزایش می یابد.
• علل محیطی همان علت هایی هستند که در ورزش هایی مانند دو و فوتبال و… بر اثر پریدن زیاد رخ می دهد.
• علل آناتومیک به معنای آن است که احتمال آسیب رباط صلیبی متقاطع جلویی در قسمت میانی بیشتر از قسمت های دیگر است، و این آسیب در مقایسه با آقایان بیشتر در بانوان ورزشکار اتفاق میوفتد.

چگونگی تشخیص آسیب رباط صلیبی

پارگی در این ناحیه از بدن اصولا با آسیب های دیگر نیز همراه می شود مانند آسیب در منیسک، در کپسول مفصلی، غضروف و یا در دیگر رباط ها، در برخی موارد که ورزشکار به بلوغ کامل نرسیده باشد امکان دارد دچار کندگی خار استخوان تیبیا هم بشود.

نحوه تشخیص این آسیب بهتر است توسط پزشکی ماهر و مجرب انجام گیرد تشخیص بدین صورت بهتر از تشخیص به وسیله MRI است، در این معاینات باید کشک زانو هم به خوبی مورد معاینه و معالجه قرار گیرد چرا که گاهی پارگی رباط صلیبی جلویی گاهی با در رفتگی و یا نیمه در رفتگی کشک زانو همراه می شود.روش های دیگری برای تشخیص پارگی رباط قدامی وجود دارد با نام های تست لاکمن، تست شیفت پیووت، و علامت کشویی قدامی.

شدت آسیبی که به رباط صلیبی وارد می شود:

1. در شکل اول خونریزی پایین است و پارگی به صورت خفیفی رخ می دهد و ناپایداری وجود ندارد.
2. در شکل دوم خونریزی می شود اما پارگی به طور ناقص است و به همین دلیل کمی ناپایداری هم به وجود می آید.
3. در شکل سوم پارگی به طور کامل اتفاق میوفتد و فیبر ها از هم گسیخته می شوند مفصل ها دچار خونریزی می شوند و بی ثباتی ایجاد می شود، در زمانی که پارگی کامل رخ می دهد فرد آسیب دیده یک صدای پوپ مانندی را می شنود  که در هنگام خالی شدن زانو ایجاد می شود.

درمان پارگی رباط صلیبی

اصولا درمان پارگی رباط صلیبی به دو شکل جراحی و غیر جراحی صورت می گیرد،

اما فزیوتراپی در هر دو روش انجام می شود و در صورتی که نیاز به عمل جراحی باشد انجام فیزیوتراپی به روند بهبود رباط سرعت می بخشد. از جمله مزایای انجام فیزیوتراپی عبارت اند از؛

• کاهش درد، التهاب و تورم
• افزایش دامنه حرکتی مفصل
• تقویت عضلات با توجه به درجات آسیب
• آموزش تمرینات حس عمقی
• آموزش تمرینات زنجیره حرکتی بسته
• افزایش تعادل و عملکرد فرد
• برگشت سریع تر فرد به فعالیتهای روزمره یا ورزش حرفه ای

 انواع درمان

• در شکل اول آسیب، از روشهایی جهت کاهش التهاب و درد استفاده می شود (مثلا استفاده از یخ) . کم کم تمرینات دامنه حرکتی مفصل زانو با توجه به درد انجام می گردد. بعد از آن تمرینات تعادلی آغاز می شوند و  در آخر تمرینات تقویت عضلات انجام می شود. هدف اصلی در این مسیر کاهش تورم و  ترمیم بافت آسیب دیده است  تا افزایش دامنه حرکتی، تقویت عضلات  و بهبود در تعادل را ایجاد کند تا مجدداً این آسیب به رباط وارد نشود.
• در شکل دوم آسیب دیدگی در اکثر مواقع درمان همانند مرحله قبلی است. اما به دلیل آسیب بیشتر از یک بریس برای نگه داری  از بافت آسیب دیده نیز استفاده می شود.
• در شکل سوم آسیب دیدگی که پارگی کامل اتفاق میوفتد امکان دارد که به عمل جراحی نیاز باشد. اگر سن بیمار بالا باشد و رباط متقاطع جلویی پاره شده باشد، انجام عمل جراحی با توجه به سطح پایین فعالیت فرد و آرتروز زانو توصیه نمی شود. اما اگر این اتفاق برای فردی جوان و فعال و یا  یک ورزشکار رخ بدهد معمولاً عمل جراحی انجام می گیرد. در بیمارانی که علاوه بر رباط متقاطع جلویی، دچار پارگی رباط طرفی داخلی نیز می شوند معمولا به علت التهاب و درد زیاد، زمان جراحی رباط متقاطع جلویی، جهت جلوگیری از فیبروز مفصلی به تاخیر می افتد. فیبروز مفصلی یک عامل مهم کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو است. چنین بیمارانی به تدریج با کاهش درد، تورم، افزایش دامنه حرکتی مفصل، تقویت عضلات اطراف زانو و طبیعی شدن راه رفتن آماده عمل جراحی می شوند.

راه های پیشگیری از پارگی رباط صلیبی

همیشه بهترین گزینه پیشگیری کردن از بروز هرگونه آسیب است، چند روشی وجود دارد تا از پارگی و آسیب رباط صلیبی به دور باشید‌؛

• انجام تمرینات زیاد و مفید برای حفظ تعادل، قدرتمند سازی عضلات، تمرینات پرشی و بالا بردن مهارت برای آگاه شدن از خطر
• اطمینان از داشتن عضلات همسترینگ قوی مخصوصا در بانوان.
•  وارد بودن به تکنیک های مناسب ورزشی.
• مجهز بودن به وسایل کامل و استاندارد ورزشی.

کلام پایانی

این امکان وجود دارد که با انجام غیر اصولی هر ورزشی مشکلاتی برای ما ایجاد شود، اما بهترین راه تسلط بر ورزش و احتیاط است تا هرگز دچار مشکلات اینچنینی نشویم.

شاد و تندرست باشید.